Es Païsi Catalans

castellano - français - english - italiano - occitan - asturianu - aragonés - esperanto

Es Païsi Catalans son ua nacion oprimida plaçada ena zòna èst dera Peninsula Iberica, de Guardamar ath sud, poblacion dera comarca deth Baish Segura, enquia Sausses, ath nòrd des Pirenèus, ena comarca deth Rosselhon, ath nòrd. Tanben compren, ar èst, es Ilhes Baleares e es Pitiüsses, e s'esten cap ar oèst enquia Fraga, ena comarca deth Baish Cinca.

Era lengua catalana ei er element qu'identifique era nacion catalana e qu'a ajudat a vertebrar ua unica consciéncia nacionau, maugrat qu'eth territòri des Païsi Catalans se tròbe esquartairat e dividit en diuèrses administracions, aucupat pes Estats espanhòus e francés, garants deth capitalisme en cò nòste, e qu'an imposat, ath long dera istòria, politiques uniformizadores que nèguen era diuersitat nacionau e culturau qu'eri madeishi reprimissen e marginalizen.

Era istòria dera division e dera aucupacion deth nòste país comence damb es guèrres entre es estats francés e espanhòu en sègle XVII, qu'acaben damb era separacion d'ua part dera nòsta nacion (Catalonha deth nòrd), annexionada alavetz ar Estat francés a trauès deth Tractat des Pirenèus (1659). Catalonha deth nòrd serà un des territòris catalans que mès patiràn era politica d'assimilacion, fòrça mès intensa e efectiua en Estat francés qu'en espanhòu. Posterioraments, ena Guèrra de Succession ath tròn d'Espanha dempús dera mòrt de Carles II d'Àustria, es territòris catalans jos domeni espanhòu sostien Carles d'Àustria deuant de Felip de Borbon. Dempús dera batalha d'Almansa (25 d'abriu de 1707), a on Felip de Borbon derròte es partidaris de Carles d'Àustria, comence era aucupacion des nòsti territòris e era pèrta des institucions e es legislacions pròpries, procès que culminarà damb era casuda de Barcelona eth dia 11 de seteme de 1714. Damb era arribada des borbons que comencen, en Estat espanhòu, es mesures encaminades ara creacion d'un modèrn estat-nacion centralizat, damb ua unica lengua e ues uniques leis e institucions.

Era negacion deth dret democratic d'autodeterminacion, era imposicion der espanhòu e deth francés, era folklorizacion e era degradacion dera nòsta cultura populara, era esquartairament deth nòste territòri e era division en termières e administracions diuèrses, era imposicion d'un sistèma sociau e economic predador des nòsti recorsi, eca. an estat es politiques des Estats opressors, que sagen d'estofar e de destruïr es nacions que luten pera sua liberacion. E non podie èster de cap auta manèra, pr'amor qu'es movements de liberacion nacionau son eth factor mès desestabilizant entad aguesti Estats, qu'an de besonh hèr a desaparéisher eth problèma entà assegurar era sua foncion legitimadora deth sistèma de mercat.

Non an pas artenhut, totun, çò que cercauen, e nombrosi movements de liberacion populara nèishen e s'enfortissen enes nacions oprimides pes estats espanhòus e francés: catalans, bascs, galhecs, castelhans, aragonesi, asturians, còrsi, occitans, bretons... combaten e s'organizen peth bastiment de societats nacionauments e sociauments liures.

Qui èm - Declaracion de principis - Es Païsi Catalans - MCAN